آموزش ChatGPT | از صفر تا صد | (قسمت ۳)

---

📘 بخش ۳ – اصول Prompting در ChatGPT

اصطلاح Prompting به معنی «نوشتن دستور دقیق و هدفمند برای مدل هوش مصنوعی» است. کیفیت پاسخ ChatGPT به میزان شفافیت و جزئیاتی بستگی دارد که در دستور خود وارد می‌کنید. در این بخش یاد می‌گیرید چطور دستورات مؤثر بنویسید و خروجی‌ها را کنترل کنید.

۳.۱ – مفهوم Prompt و نقش آن

هر جمله‌ای که برای ChatGPT می‌نویسید یک Prompt است. این Prompt شامل متن، لحن، زمینه و هدف شماست. ChatGPT بر اساس همین اطلاعات مسیر پاسخ را تعیین می‌کند. اگر Prompt دقیق نباشد، خروجی عمومی و مبهم خواهد بود.

• ✅ Prompt خوب: شامل هدف، قالب خروجی، سطح تخصص و زبان پاسخ است.
• ❌ Prompt ضعیف: فقط شامل سؤال ساده بدون جزئیات یا محدوده پاسخ.

۳.۲ – ساختار کلی یک Prompt مؤثر

می‌توانید از فرمول زیر برای طراحی دستورهای دقیق استفاده کنید:

• نقش (Role): مشخص کنید ChatGPT در چه نقشی پاسخ دهد (مثلاً: مهندس الکترونیک، مدرس، مترجم فنی).
• هدف (Goal): بیان کنید قصد دارید به چه نتیجه‌ای برسید.
• ورودی (Input): داده یا متنی که باید بررسی شود.
• خروجی مورد انتظار (Output): نوع پاسخ، قالب، یا لحن مورد نظر.

مثال:

به عنوان یک مهندس سخت‌افزار عمل کن و طراحی مدار تغذیه برای میکروکنترلر STM32F401 ارائه بده. نتیجه را در قالب لیست قطعات و توضیح عملکرد هر بخش بنویس.

۳.۳ – انواع Prompt

• Informational: برای دریافت توضیحات و دانش عمومی (مثلاً «تفاوت SRAM و DRAM را توضیح بده»).
• Instructional: برای انجام کار مشخص (مثلاً «یک ایمیل رسمی برای معرفی محصول بنویس»).
• Analytical: برای تحلیل داده، کد یا متن (مثلاً «کد زیر را بررسی و خطاهای آن را اصلاح کن»).
• Creative: برای تولید محتوا، ایده یا طراحی.
• Comparative: برای مقایسه بین گزینه‌ها یا تصمیم‌سازی.

۳.۴ – اصول طلایی در Prompting حرفه‌ای

• واضح بنویسید: از ابهام و جملات کلی پرهیز کنید.
• زمینه بدهید: توضیح دهید در چه حوزه‌ای فعالیت می‌کنید.
• قالب خروجی مشخص کنید: بگویید پاسخ را به صورت جدول، فهرست یا پاراگراف می‌خواهید.
• زبان را تعیین کنید: مثلاً «پاسخ را فارسی و رسمی بنویس».
• طول پاسخ را محدود کنید: برای جلوگیری از خروجی‌های طولانی بنویسید «در حداکثر ۵ جمله توضیح بده».
• درخواست مرحله‌ای بدهید: اگر مسئله پیچیده است، از ChatGPT بخواهید گام‌به‌گام پیش برود.

۳.۵ – تکنیک‌های پیشرفته Prompting

• Chain-of-Thought (زنجیره تفکر): از ChatGPT بخواهید مراحل فکری خود را توضیح دهد.
• Role Switching: می‌توانید نقش مدل را در میانه گفتگو تغییر دهید (مثلاً از مهندس → به مترجم).
• Few-shot Prompting: چند نمونه ورودی و خروجی نمونه ارائه دهید تا مدل الگو را یاد بگیرد.
• Refine & Re-prompt: از پاسخ اولیه استفاده کنید و با افزودن جزئیات، خروجی دقیق‌تری بگیرید.

۳.۶ – خطاهای رایج در Prompt نویسی

• نوشتن دستورهای کوتاه و مبهم.
• درخواست چند موضوع مختلف در یک جمله.
• ندادن زمینه تخصصی (مثلاً رشته، صنعت یا سطح فنی).
• تغییر ناگهانی موضوع در وسط گفتگو.
• درخواست خروجی بدون توضیح قالب (مثلاً بدون گفتن “به‌صورت جدول”).

۳.۷ – بهبود خروجی‌ها با بازخورد

ChatGPT مانند یک همکار است؛ اگر پاسخ کامل نبود، کافی است بازخورد بدهید. مثلاً بنویسید:

• «این پاسخ خوب است، اما مثال بیشتری بده.»
• «جملات را کوتاه‌تر کن.»
• «به زبان ساده‌تر توضیح بده.»
• «پاسخ را در قالب جدول دوباره بنویس.»

هر بار که بازخورد می‌دهید، مدل الگوی شما را بهتر درک می‌کند و پاسخ‌های بعدی دقیق‌تر خواهد شد.

---

جمع‌بندی: Prompting قلب استفاده حرفه‌ای از ChatGPT است. با تمرین و دقت در نحوه بیان خواسته‌ها، می‌توانید ChatGPT را به ابزاری دقیق و کارآمد برای کار، یادگیری و خلاقیت تبدیل کنید. در بخش بعدی با ساخت و استفاده از Agent‌ها آشنا خواهید شد.